1917 Ekim Devrimi ile birlikte, Rusya’da yaşayan etnik kimlikler için yeni bir dönem başlar. Bolşevikler
devrimin hemen ertesinde yayınladıkları deklarasyonlarda, ulusal azınlıklara eşit ve özgür bir yaşamı vaat
ederler ve onların kendi kaderlerini tayin etme haklarını tanıyacaklarını bildirirler.
Sovyet toprakları üzerindeki yaklaşık 200 etnik kimlikten biri olan Kürtlerin hayatı da, Ekim Devrimi’nden
derinden etkilenir. İsmet Konak, Sosyalist Kürtler* adlı kitabında, Bolşevik Devrimi’nden sonraki 20 yılda,
sosyalizm ile birlikte Kürtlerin yaşamlarında meydana gelen değişimleri, Kürtlerin sisteme adaptasyon ve
entegrasyon süreçlerini, kazanımlarını ve kayıplarını tahlil eder.
Konak, evvela Rusya’daki Kürtlerin genel bir manzarasını çizer; onların tarihine, kültürüne ve
coğrafyasına dair bilgiler paylaşır. Tarihin eski dönemlerinden beri Kürtlerin bir kısmının Güney
Kafkasya’da meskûn olduğu bilinir. Mamafih Kürtler ile Rus Çarlığı arasında ilk yakın münasebet, 1801
yılında Gürcistan’ın Rusya topraklarına katılmasıyla gerçekleşir. O yıllarda Rus ve Osmanlı
imparatorlukları arasında meydana gelen savaşlarda, Kürtler topyekûn bir tarafın safında durmazlar;
bazıları Ruslardan, bazıları da Osmanlılardan yana tavır alırlar.
19. yüzyıldaki Rus-Osmanlı ve Rus-İran savaşları, Kürtlerin gönüllü veya zorunlu olarak yer
değiştirmelerine neden olur. Savaşların neticesinde -Güney Kafkasya’da yaşayan Kürtlerin haricinde-
Kürtlerin bir bölümü (bilhassa Êzidî Kürtler) Çarlık Rusyasına sürüklenirken, bazı Kürt aşiretleri de Çarlık
Rusya sahasından ayrılıp Osmanlı topraklarına geçerler.
Çarlık döneminde Kürtlerin Rusya’daki nüfusuna dair rakamlar muhteliftir; 100 bin ile 500 bin arasında
değişir. Sovyetler Birliği (SSCB) kurulduktan sonra ülke nüfusunu tespit etmek gayesiyle yapılan ilk nüfus
sayımında Kürtlerin toplam nüfusu 69.184 olarak belirlenir. 1989 yılında yapılan son nüfus sayımında ise
bu rakam 152.717’ye yükselir. Fakat Sovyet döneminde de Kürtlerin nüfusu hakkında farklı rakamlar söz
konusudur. Gayri-resmi araştırmalarda, Kürt nüfusunun resmi olarak duyurulanın çok üstünde olduğu
iddia edilir.
Kürt Tarih Dergisi’nin dijitalize edilmesi Olof Palme International Center tarafından desteklenmektedir.
“Bu web site Haklara Destek Programı kapsamında Avrupa Birliği desteği ile hazırlanmıştır. İçeriğin sorumluluğu tamamıyla İsmail Beşikci Vakfı’na aittir ve Avrupa Birliği’nin ve/veya Haklara Destek Programı’nın görüşlerini yansıtmamaktadır.”
