HEMÛ HEJMAR

52. SAYI EDİTÖR YAZISI
Kürt Tarihi’nin 52. sayısına yine bir dosya damgasını vurdu. Yayın kurulumuzdan Fırat Sözeri, Anjelika
Pobedonostseva ile birlikte bu sayının neredeyse tamamını kapatan kapsamlı bir Sovyet Kürtleri dosyası
hazırladı. Sovyetlerde Kürtlerin ve Kürt çalışmalarının serencamına ilişkin nitelikli ve ayrıntı
çalışmalardan oluşan dosya için Fırat Sözeri’ye ve dosyanın yazarlarına müteşekkiriz. Büyük kısmı
dosyanın giriş yazısında etraflıca tanıtıldığından biraz tekrar olacak ancak bu sayının yazılarına dair
birkaç söz edeyim.
Michael Leezenberg’in makalesi Kürtlerin Sovyet rejimiyle bütünleştirilmesi (yerlileştirilmesi)
siyasetinin bir tezahürü olarak ortaya çıkan Kürtçeyle ilgili çalışmalara ve 1934’de Erivan’da düzenlenen
Kürdoloji konferansını ele alıyor. Cabbar Kadir’in Zelal Konak tarafından Rusça’dan çevrilen yazısı ise
Kürdoloji’nin Sovyetlerdeki önemli ismi Yevgeniya Vasilyeva hakkında. İsmet Konak’ın Sosyalist Kürtler
(Nûbîhar) kitabı Kürtlerin Bolşevik Devrimi’nin ardından Sovyet sistemine entegrasyonu esnasında neye
maruz kaldıklarını bilmek için çok önemli bir kaynak. Kitabı Vahap Coşkun tanıtıyor. Mariam
Gureşidze’nin yazısı ise Irak Kürtleri üzerine çalışmalarıyla bilinen Albert Menteşaşvili hakkında.
Kısa ömürlü Kızıl Kürdistan Sovyetler ve Kürtler bahsinde ilk akla gelenlerden malum. İsmet Konak
1924’te Kızıl Kürdistan’ı gezen etnograf Grigoriy Çursin’i ve Kürdistan gezisini yazdı. Yine Kızıl
Kürdistan’la ilgili bir yazı Kamîz Şeddadi’nin ve Kızıl Kürdistan Kürtçesiyle ilgili. Hejarê Şamil’in yazısı ise
Kazakistan’da ve Orta Asya’da Kürdolojinin sefahatiyle ilgili.
Rusya ve Kürdoloji denince Minorsky’yi anmamak olmaz. Zara Yusupova’nın yazısı Minorsky’nin
eserlerinde ve arşivinde Kürtlere bakıyor. Yazıyı İngilizceden Barış Can Altınok çevirdi. Anjelika
Pobedonostseva-Kaya’nın Kültürel Çalışmalardan Kültürel ve Siyasi İnşaya Sovyet Kürdolojisi yazısını ise
Rusçadan Fırat Sözeri çevirdi.
Dosyan haricinde hepsi Kürtçe yazılmış üç yazı var. Evvela, Rohat Alakom 1849’da Ağrı civarında
bulunan Alman ressam Wilhelm Kiesewetter’in aşiret reisi bir Kürdü gösteren resminin serencamını
anlatıyor. Lokman Polat da İsmail Beşkçi’nin Anılar (İsmail Beşikçi Vakfı) kitabı üzerine yazdı. Son olarak
Nihat Gültekin’in yazısı Yerivan Radyosu dengbêjlerinden Efoyê Esad hakkında.
53. sayıda buluşmak üzere…