Giriş
Nasturilik, MS X. yüzyılda Hıristiyan dinine bağlı bir Patrik’in ismine ithaf edilerek ortaya çıkmış bir dini düşünce biçimidir. Nasturilik veya bu isimle anılan etno-dinsel topluluk, tarihsel süreç içinde yaklaşık bin altı yüz yıl boyunca yeryüzündeki varlığını muhafaza etmiştir. Bu topluluk, günümüzde Nasturilik adıyla anılmak istemese de Nasturilerin yaşadığı bölgelerde bu şekilde anılmışlardır. Günümüzde Nasturi diye tabir edilen insanlar kendilerini MÖ 2000-612 yılları arasında Anadolu ve Mezopotamya bölgeleri arasında hüküm sürmüş ve başkentleri Ninova olan Asur İmparatorluğu’nun torunları olarak anmaktadır. Günümüz Nasturilerine göre eğer ismini bu mezhebe vermiş ve 400’lü yıllarda yaşamış Nasturyos (MS 381-451) ile anılırlarsa kadim tarihleri göz ardı edilmiş olacaktır. Oysa Asurluların çok daha kadim bir tarihe sahip olduğu malumdur. Bu yazının konusu olan Hakkâri Nasturileri de kendilerini Asurilik ile tanımlamış ve tanımlamaktadırlar. Bu gerçekle birlikte, Hakkâri bölgesindeki Nasturilerde etnik kökene bağlı tanımlardan ziyade dinsel tanımlamalar ön plana çıkmaktadır. Hakkâri’de Kürtler tarafından Nasturiler için çiftçi, emeği ile geçinen insanlar anlamına gelen “file” kavramı kullanılmış ve kullanılmaktadır.
Doğu Hıristiyanları içerisinde yer alan Nasturilerin ibadetlerinin icra etme mercii olan Doğu Hıristiyan Kilisesi (Kenîsa Meşrîqeyn Aşurî) farklı zamanlarda farklı mekanlara taşınmıştır. Patriklik merkezi MÖ 779’da Bağdat’a taşınmış, 1257’de Erbil, 1320’de Alkoş (Rabban Hurmizd Manastırı), 1480’de Marağa’ya, 1590’da Xosrav’a (Salamas), 1600’lerde Hakkâri Koçanis’e taşınmış ve 1915’e kadar burada kalmıştır.1 Bazı yazarlara göre Patriklik merkezi Koçanis’e taşınmadan önce Hakkari’ye bağlı Terkonis ve Xenanis köyleri de belirli bir zaman için Patriklik merkezi olarak kullanılmıştır.2 Patriklik merkezi Hakkâri’den sonra Irak, İran, Kıbrıs, Amerika gibi ülkelere taşınmıştır. 1960’lı yıllarda Patriklik merkezi tekrar Irak’a taşınmıştır. Burada Patriklik merkezi hakkında geniş bilgi vermemizin sebebi, Patriklik merkezi ve buna bağlı olan kilisenin tüm dünyada yaşayan Asuri/Nasturileri temsil etmesidir. Yani Patrik nerede ikamet etmişse Doğu Kilisesi oraya taşınmıştır.
Kürt Tarih Dergisi’nin dijitalize edilmesi Olof Palme International Center tarafından desteklenmektedir.
“Bu web site Haklara Destek Programı kapsamında Avrupa Birliği desteği ile hazırlanmıştır. İçeriğin sorumluluğu tamamıyla İsmail Beşikci Vakfı’na aittir ve Avrupa Birliği’nin ve/veya Haklara Destek Programı’nın görüşlerini yansıtmamaktadır.”
