Seyahatnameler yazılı kaynaklar içerisinde son derece mühim bir yer tutmaktadır. Her ne kadar çeşitli sebeplerden ötürü bu kaynakların içerdiği bilgilere temkinli yaklaşmak gerekirse de bunlar tarih, sosyoloji, etnografi ve daha birçok alana katkı sağlamaktadır. Seyahatnameleri kaleme alanlar ise sadece birer gezgin değil aynı zamanda çeşitli meslek ya da misyonları olan şahıslardır. Sözgelimi bir seyyah; tarihçi, arkeolog, siyasetçi, bürokrat, hekim ve misyoner olabilmektedir. Dolayısıyla seyyahlar gezi ve gözlem gücüne sahip olmanın yanı sıra temel uğraş alanlarına dair birer uzman statüsündedir. Seyahatname geleneği çok eskilere dayansa da bilim, teknik ve ulaştırma-haberleşme alanlarındaki gelişmelerle birlikte 19. yüzyılda daha çok ön plana çıkmıştır. Bu yüzyılda Osmanlı coğrafyası çeşitli incelemelerde bulunmak üzere özellikle İngiliz, Fransız, Alman ve Amerikan seyyahların uğrak noktalarından olmuştur. Bu çalışma kapsamında Osmanlı coğrafyasında doğup İngiliz vatandaşlığına geçen Hormuzd Rassam’ın 1897’de kaleme aldığı seyahat notları incelenmiştir.
HORMUZD RASSAM KİMDİR?
Asurolog ve arkeolog olarak bilinen Hormuzd Rassam (1826-1910) Musullu bir Keldanidir. Rassam’ın erkek kardeşi Christian Anthony Rassam, İngiltere’nin Musul konsolos yardımcılığı görevinde bulunmuştur.1 Kardeşinin diplomatik etkisiyle de Rassam, zamanla ön plana çıkmaya başlamıştır. 1845’te Musul civarındaki Koyuncuk ve Horsabad’ta British Museum adına arkeolojik incelemelerde bulunan İngiliz Austen Henry Layard, bir uzman arayışına girince Rassam ile tanışmıştır. Böylece 1845-1847 yılları arasında Rassam, Layard’ın asistanlığını yapmıştır. Kırım Harbi yıllarında Rassam, İngiltere hükümeti adına diplomatik çalışmalarda bulunmak üzere Aden’de bulunmuştur. 1876’da ise Mezopotamya’da inceleme yapmak için British Museum tarafından görevlendirilmiştir. Yaptığı kazılarda Yeni Asur dönemine ait son derece mühim eserler bulan Rassam, birçoğunu kaçak yollarla İngiltere’ye götürmüştür.2
Kürt Tarih Dergisi’nin dijitalize edilmesi Olof Palme International Center tarafından desteklenmektedir.
“Bu web site Haklara Destek Programı kapsamında Avrupa Birliği desteği ile hazırlanmıştır. İçeriğin sorumluluğu tamamıyla İsmail Beşikci Vakfı’na aittir ve Avrupa Birliği’nin ve/veya Haklara Destek Programı’nın görüşlerini yansıtmamaktadır.”
