KÜRDİSTAN TEÂLI CEMİYETİ’NİN ŞARK’TAKİ ŞUBELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
“Koçgiri hadisesi”nin aktörü olan Koçgirili aşiretler etnik olarak Kürt, inanç olarak da Kızılbaş aşiretlerdir. Bu aşiretlerin Mustafa Kemal hareketine karşı tutumları ve talepleri Cumhuriyetin 100. yıl tartışmaları bağlamın da yeniden gündeme gelmiş, talepleri, buna verilen cevaplar ve sonuçları tartışma konusu olmuştur. Koçgirililerle Mustafa Kemal Hare keti arasındaki ilişkinin ve bugüne etkilerinin değerlendirilebilmesi için Osmanlı İmparatorluğu’nun Kızılbaş Kürt aşiretlerle ilişkisi ne, tavrına dair bazı hatırlatmalar önemlidir. 1786-87 yılında Erzurum Valisi ve Maadin-i Hümayun Emini olarak görevlendirilen Gürcü Yusuf Ziya Paşa’nın iki önemli işi vardır: Birincisi, hazine için stratejik önem taşıyan Keban madenlerini işletmek, ikincisi, yaşam alanlarının talanına, büyük orman ve doğa kırımına, madenlerde zorunlu çalıştırılma ve yükümlülüklere karşı çıkan Kızılbaş Kürt Şeyh/Şıx Hasanlı ve Desimli aşiretlerini etkisiz hale getirmek. Aşiretler bastırılmalıdır çünkü direnişleri, madenlerden gelecek olan ve Osmanlı hazinesi için stratejik önemdeki altın miktarının azalmasına neden olmaktadır.